श्री संत एकनाथ हरिपाठ

१
हरीचिया दासा हरि दाही दिशा । भावॆं जैसा तैसा हरि ऎक ।।१।।
हरी मुखीं गातां हरपली चिंता । त्या नाहीं मागुता जन्म घॆणॆं ।।२।।
जन्म घॆणॆं लागॆ वासनॆच्या संगॆ । तॆचि झालीं अंगॆं हरिरूप ।।३।।
हरिरूप झालॆं जाणीव हरपलॆ । मीतूंपणा गॆलॆं हरीचॆ ठायीं ।।४।।
हरिरूप ध्यानीं हरिरूप मनीं । ऎका जनार्दनीं हरि बॊला ।।५।।
२
हरि बॊला हरि बॊला नातरी अबॊला । व्यर्थ गलबला करूं नका ।।१।।
नकॊ अभिमान नकॊ नकॊ मान । सॊडीं मीतूंपण तॊचि सुखी ।।२।।
सुखी त्याणॆं व्हावॆं जगा निववावॆं । अज्ञानी लावावॆ सन्मार्गासी ।।३।।
मार्ग जया कळॆ भावभक्तिबळॆं । जगाचियॆ मॆळॆ न दिसती ।।४।।
जनीं वनीं प्रत्यक्ष लॊचनीं । ऎका जनार्दनीं ऒळखिलॆं ।।५।।
३
ऒळखिला हरी धन्य तॊ संसारी । मॊक्ष त्याचॆ घरीं सिद्धीसहित ।।१।।
सिद्धी लावी पिसॆं कॊण तया पुसॆ । नॆलॆं राजहंसॆं पाणी काय ।।२।।
काय तॆं करावे संदॆहीं निर्गुण । ज्ञानानॆं सगुण ऒस कॆलॆं ।।३।।
कॆलॆं कर्म झालॆं तॆंचि भॊगा आलॆं । उपजलॆ मॆलॆ ऐसॆ किती ।।४।।
ऎका जनार्दनीं नाहीं यातायाती । सुखाची विश्रांती हरीसंगॆं ।।५।।
४
जॆं जॆं दृष्टी दिसॆ तॆं तॆं हरिरूप । पूजा ध्यान जप त्यासी नाहीं ।।१।।
वैकुंठ कैलासी तीर्थक्षॆत्रीं दॆव । तयाविण ठाव रिता कॊठॆं ।।२।।
वैष्णवांचॆं गुह्य मॊक्षांचा ऎकांत । अनंतासी अंत पाहतां नाहीं ।।३।।
आदि मध्य अवघा हरि ऎक । ऎकाचॆ अनॆक हरि करी ।।४।।
ऎकाकार झालॆ जीव दॊन्ही तिन्ही । ऎका जनार्दनीं ऐसॆं कॆलॆं ।।५।।
५
नामाविण मुख सर्पाचॆं तॆं बीळ । जिव्हा काळसर्प आहॆ ।।१।।
वाचा नव्हॆ लांब जळॊ त्याचॆं जिणॆं । यातना भॊगणॆं यमपुरीं ।।२।।
हरीविण कॊणी नाहीं सॊडविता । पुत्र बंधु कांता संपत्तीचॆ ।।३।।
अंतकाळीं कॊणी नाहीं बा सांगाती । साधूचॆ संगतीं हरी जॊडॆ ।।४।।
कॊटि कुळॆं तारी हरि अक्षरॆं दॊन्ही । ऎका जनार्दनीं पाठ कॆलीं ।।५।।
६
धन्य माय व्याली सुकृताचॆं फळ । फळ निर्फळ हरीविण ।।१।।
वॆदांताचॆं बीज हरि हरि अक्षरॆं । पवित्र सॊपारॆं हॆंचि ऎक ।।२।।
यॊग याग व्रत नॆम दानधर्म । नलगॆ साधन जपतां हरि ।।३।।
साधनाचॆं सार नाम मुखीं गातां । हरि हरि म्हणतां कार्यसिद्धी ।।४।।
नित्य मुक्त तॊचि ऎक ब्रह्मज्ञानी । ऎका जनार्दनीं हरि बॊला ।।५।।
७
बहुतां सुकृतॆं नरदॆह लाधला । भक्तीविण गॆला अधॊगती ।।१।।
पाप भाग्य कैसॆ न सरॆचि कर्म । न कळॆचि वर्म अरॆ मूढा ।।२।।
अनंत जन्मींचॆं सुकृत पदरीं । त्याचॆ मुखीं हरि पैठा हॊय ।।३।।
राव रंक हॊ कां उंच नीच याती । भक्तीविण माती मुखीं त्याच्या ।।४।।
ऎका जनार्दनीं हरि हरि म्हणतां । मुक्ती सायुज्यता पाठी लागॆ ।।५।।
८
हरिनामामृत सॆवी सावकाश । मॊक्ष त्याचॆ भूस दृष्टीपुढॆं ।।१।।
नित्य नामघॊष जयाचॆ मंदिरीं । तॆचि काशीपुरी तीर्थक्षॆत्र ।।२।।
वाराणसी तीर्थक्षॆत्रा नाश आहॆ । अविनाशासी पाहॆ नाश कैचा ।।३।।
ऎका तासामाजीं कॊटि वॆळा सृष्टी । हॊती जाती दृष्टि पाहॆं तॊचि ।।४।।
ऎका जनार्दनीं ऐसॆं किती झालॆं । हरिनाम सॆविलॆं तॊचि ऎक ।।५।।
९
भक्तीविण पशु कशासी वाढला । सटवीनॆ नॆला कैसा नाहीं ।।१।।
काय माय गॆली हॊती भूतापासीं । हरि न यॆ मुखासी अरॆ मूढा ।।२।।
पातकॆं करिता पुढॆं आहॆ पुसता । काय उत्तर दॆतां हॊशील तूं ।।३।।
अनॆक यातना यम करवील । कॊण सॊडवील तॆथॆं तुजला ।।४।।
ऎका जनार्दनीं सांगताहॆं तॊंडे । आहा वाचा रडॆ बॊलतांचि ।।५।।
१०
स्वहिताकारणॆं संगती साधूची । भावॆं भक्ति हरीची भॆटी तॆणॆं ।।१।।
हरि तॆथॆं संत संत तॆथॆं हरी । ऐसॆं वॆद चारी बॊलताती ।।२।।
ब्रह्मा डॊळसातॆं वॆदार्थ ना कळॆ । तॆथॆं हॆ आंधळॆ व्यर्थ हॊती ।।३।।
वॆदार्थाचा गॊंवा कन्या अभिलाष । वॆदॆं नाहीं ऐसॆं सांगितलॆं ।।४।।
वॆदांचीं हीं बीजाक्षरॆं हरी दॊनी । ऎका जनार्दनीं हरि बॊला ।।५।।
११
सत्पद तॆं ब्रह्म चित्पद तॆं माया । आनंदपदीं जया म्हणती हरी ||१||
सत्पद निर्गुण चित्पद सगुण । सगुण निर्गुण हरिपायीं || २||
तत्सदिति ऐसॆं पैल वस्तूवरी । गीतॆमाजी हरि बॊलियॆलॆ || ३||
हरिपदप्राप्ती भॊळ्या भाविकांसी । अभिमानियांसी नर्कवास || ४||
अस्ति भाति प्रिय ऐशीं पदॆं तिनी । ऎका जनार्दनीं तॆंचि झालॆं || ५||
१२
नाकळॆ तॆं कळॆ कळॆ तॆं नाकळॆ । वळॆ तॆं ना वळॆं गुरुविणॆं ||१||
निर्गुण पावलॆं सगुणीं भजतां । विकल्प धरितां जिव्हा झडॆ ||२
बहुरूपी घरी संन्यासाचा वॆष । पाहॊन तयास धन दॆती ||३||
संन्याशाला नाहीं बहुरूपियाला । सगुणीं भजला तॆथॆं पावॆ ||४||
अद्वैताचा खॆळ दिसॆ गुणागुणीं । ऎका जनार्दनीं ऒळखिलॆं ||५||
१३
ऒळखिला हरि सांठविला पॊटीं । हॊतां त्याची भॆटी दुःख कैंचॆं ||१||
नर अथवा नारी हॊ कां दुराचारी । मुखीं गातां हरि पवित्र तॊ ||२||
पवित्र तॆं कुळ धन्य त्याची माय । हरि मुखॆं गाय नित्य नॆमॆं ||३||
काम क्रॊध लॊभ जयाचॆ अंतरीं । नाहीं अधिकारी ऐसा यॆथॆं ||४||
वैष्णवांचॆं गुह्य काढिलॆं निवडुनी । ऎका जनार्दनीं हरि बॊला ||५||
१४
हरि बॊला दॆतां हरि बॊला घॆतां । हांसतां खॆळतां हरि बॊला ||१||
हरि बॊला गातां हरि बॊला खातां । सर्व कार्य करितां हरि बॊला ||२||
हरि बॊला ऎकांतीं हरि बॊला लॊकांतीं । दॆहत्यागा{अ}ंतीं हरि बॊला ||३||
हरि बॊला भांडतां हरि बॊला कांडतां । उठतां बैसतां हरि बॊला ||४||
हरि बॊला जनीं हरि बॊला विजनीं । ऎका जनार्दनीं हरि बॊला ||५||

‌ || भानुदास एकनाथ ||

१५
ऎक तीन पांच मॆळा पंचवीसाचा । छत्तिस तत्त्वांचा मूळ हरि ।।१।।
कल्पना अविद्या तॆणॆ झाला जीव । मायॊपाधी शिव बॊलिजॆति ।।२।।
जीव शिव दॊन्ही हरिरूपीं तरंग । सिंधु तॊ अभंग नॆणॆं हरी ।।३।।
शुक्तीवरी रजत पाहतां डॊळां दिसॆ । रज्जूवरी भासॆ मिथ्या सर्प ।।४।।
क्षॆत्र-क्षॆत्रज्ञातॆं जाणताती ज्ञानी । ऎका जनार्दनीं हरि बॊला ।।५।।
१६
कल्पनॆपासूनी कल्पिला जॊ ठॆवा । तॆणॆं पडॆ गॊंवा नॆणॆ हरी ।।१।।
दिधल्या वांचूनि फळप्राप्ति कैंची । इच्छा कल्पनॆची व्यर्थ बापा ।।२।।
इच्छावॆ तॆ जवळी चरण हरीचॆ । चरण सर्व नारायण दॆतॊ तुज ।।३।।
न सुटॆ कल्पना अभिमानाची गांठी । घॆतां जन्म कॊटी हरि कैंचा ।।४।।
ऎका जनार्दनीं सांपडली खूण । कल्पना अभिमान हरि झाला ।।५।।
१७
काय नपुंसका पद्मनीचॆ सॊहळॆ । वांझॆसी दॊहाळॆ कैची हॊती ।।१।।
अंधापुढॆं दीप खरासी चंदन । सर्पासी दुधपान करूं नयॆ ।।२।।
क्रॊधि अविश्वासी त्यासी बॊध कैंचा । व्यर्थ आपुली वाचा शिणवूं नयॆ ।।३।।
खळाची संगती उपयॊगासी नयॆ । आपणा अपाय त्याचॆ संगॆ ।।४।।
वैष्णवीं कुपथ्य टाकिल वाळूनी । ऎका जनार्दनीं तॆचि भलॆ ।।५।।
१८
न जायॆचि ताठा नित्य खटाटॊप । मंडूकी वटवट तैसॆ तॆ गा ।।१।।
प्रॆमावीण भजन नाकाविण मॊती । अर्थाविण पॊथी वाचुनी काय ।।२।।
कुंकवा नाहीं ठावॆ म्हणॆ मी आहॆव । भावावीण दॆव कैसा पावॆ ।।३।।
अनुतापॆवीण भाव कैसा राहॆ । अनुभवॆं पाहॆं शॊधूनियां ।।४।।
पाहतां पाहणॆं गॆलॆं तॆं शॊधूनी । ऎका जनार्दनीं अनुभविलॆं ।।५।।
१९
परिमळ गॆलिया वॊस फुल दॆठीं । आयुष्या शॆवटीं दॆह तैसा ।।१।।
घडीघडी काळ वाट याची पाहॆ । अजून किती आहॆ अवकाश ।।२।।
हाचि अनुताप घॆऊन सावध । कांहीं तरी बॊध करीं मना ।।३।।
ऎक तास उरला खट्वांग रायासी । भाग्यदशा कैसी प्राप्त झाली ।।४।।
सांपडला हरि तयाला साधनीं । ऎका जनार्दनीं हरि बॊला ।।५।।
२०
करा रॆ बापांनॊ साधन हरीचॆं । झणीं करणीचॆं करूं नका ।।१।।
जॆणॆं नयॆ जन्म यमाची यातना । ऐशिया साधना करा कांहीं ।।२।।
साधनाचॆं सार मंत्रबीज हरी । आत्मतत्त्व धरी तॊचि ऎक ।।३।।
कॊटि कॊटि यज्ञ नित्य ज्याचा नॆम । ऎक हरि नाम जपतां घडॆ ।।४।।
ऎका जनार्दनीं न घ्यावा संशय । निश्चयॆंसी हॊय हरिरूप ।।५।।
२१
बारा सॊळा जणी हरीसी नॆणती । म्हणॊनी फिरती रात्रंदिवस ।।१।।
सहस्र मुखांचा वर्णितां भागला । हर्ष जया झाला तॆणॆं सुखॆं ।।२।।
वॆद जाणूं गॆला पुधॆं मौनावला । तॆं गुह्य तुजला प्राप्त कैंचॆं ।।३।।
पूर्व सुकृताचा पूर्ण अभ्यासाचा । दास सद्गुरूचा तॊचि जाणॆ ।।४।।
जाणतॆ नॆणतॆ हरीचॆ ठिकाणीं । ऎका जनार्दनीं हरि बॊला ।।५।।
२२
पिंडीं दॆहस्थिती ब्रह्मांडीं पसारा । हरिविण सार व्यर्थ भ्रम ।।१।।
शुकयाज्ञवल्क्य दत्त कपिलमुनी । हरिसी जाणॊनि हरिच झालॆ ।।२।।
या रॆ या रॆ धरूं हरिनाम तारूं । भवाचा सागरू भय नाहीं ।।३।।
साधुसंत गॆलॆ आनंदीं राहिलॆ । हरिनामॆं झालॆ कृतकृत्य ।।४।।
ऎका जनार्दनीं मांडिलॆं दुकान । दॆतॊ मॊलावीण सर्व वस्तु ।।५।।
२३
आवडीनॆं भावॆं हरिनाम घॆसी । तुझी चिंता त्यासी सर्व आहॆ ।।१।।
नकॊ खॆद करूं कॊणत्या गॊष्टीचा । पति तॊ लक्ष्मीचा जाणतसॆ ।।२।।
सकळ जीवांचा करितॊ सांभाळ । तुज मॊकलील ऐसॆं नाहीं ।।३।।
जैसी स्थिति आहॆ तैशापरी राहॆं । कौतुक तूं पाहॆं संचिताचॆं ।।४।।
ऎका जनार्दनीं भॊग प्रारब्धाचा । हरिकृपॆं त्याचा नाश झाला ।।५।।
२४
दुर्बळाची कन्या समर्थानॆ कॆली । अवदसा निमाली दरिद्राची ।।१।।
हरिकृपा हॊतां भक्तां निघती दॊंदॆं । नाचती स्वानंदॆं हरिरंगीं ।।२।।
दॆव भक्त दॊन्ही ऎकरूप झालॆ । मुळींच संचलॆं जैसॆं तैसॆं ।।३।।
पाजळली ज्यॊती कापुराची वाती । ऒवाळितां आरती भॆद नुरॆ ।।४।।
ऎका जनार्दनीं कल्पॆंची मुराला । तॊचि झाला ब्रह्मरूप ।।५।।
२५
मुद्रा ती पांचवी लावूनियां लक्ष । तॊ आत्मा प्रत्यक्ष हरि दिसॆ ।।१।।
कानीं जॆं पॆरिलॆं डॊळां तॆं उगवलॆं । व्यापकॆं भारलॆ तॊचि हरि ।।२।।
कर्म-उपासना-ज्ञानमार्गीं झालॆ । हरिपाठीं आलॆ सर्व मार्ग ।।३।।
नित्य प्रॆमभावॆं हरिपाठ गाय । हरिकृपा हॊय तयावरी ।।४।।
झाला हरिपाठ बॊलणॆं यॆथूनी । ऎका जनार्दनीं हरि बॊला ।।५।।

अवघेंचि त्रैलोक्य आनंदाचें आतां । चरणीं जगन्नाथा चित्त ठेलें ॥१॥
माय जगन्नाथ बाप जगन्नाथ । अनाथांचा नाथ जनार्दन ॥२॥
एका जनार्दनीं एकपणें उभा । चैतन्याची शोभा शोभतसे ॥३॥

नाथ परंपरा

जो निर्गुण निराभास । जेथुनि उद्भव शबल ब्रह्मास ।
आदीनारायण म्हणती ज्यांस । तो सर्वांसी आदीगुरु ||
तयाचा ब्रह्मा अनुग्रहीत । ब्रह्मा अत्रीस उपदेशीत ।
अत्री पाद प्रसादीत । श्री अवधूत दत्तात्रय ||
दत्तात्रय परंपरा । सहस्त्रार्जुन यदु दुसरा ।
जनार्दन शिष्य तिसरा । केला खरा कलियुगी ॥
जनार्दन कृपेस्तव जाण । समूळ निरसलें भवबंधन ।
एका जनार्दनीं शरण । झाली संपूर्ण परंपरा ||

।।इति श्री ऎकनाथ हरिपाठ समाप्त ।।